29.08.2022

El papel de la inversión extranjera en las economías emergentes innovadoras

W dzisiejszych czasach coraz bardziej na znaczeniu zyskuje dostęp do wiedzy i informacji. Z roku na rok wydatki firm oraz państw na działalność badawczo – rozwojową są zwiększane. Na każdym rynku w dowolnej chwili może się pojawić luka technologiczna, którą każdy gracz postara się wypełnić, wykorzystując posiadane przewagi. Państwa takie jak Korea Południowa, Chiny, Indie, Malezja czy Singapur w ostatnich latach stały się krajami o najbardziej innowacyjnych gospodarkach świata. Przyczyn można doszukiwać się w bezpośrednich inwestycjach zagranicznych (BIZ). Są one uznawane za najszybszy sposób włączenia krajowych firm do globalnego świata i rywalizacji na rynku międzynarodowym. Popularną metodą jest powołanie wyspecjalizowanych agencji promocji inwestycji, których zadaniem jest przyciąganie zagranicznych przedsiębiorstw do lokowania swoich biznesów w danym kraju oraz zachęcaniu rodzimych firm do ekspansji zagranicznej. Racjonalna i skoordynowana polityka buduje wizerunek państwa jako atrakcyjnego i ułatwia przyciąganie kapitału.

Najważniejsze czynniki efektywności BIZ

Wpływ na efektywność transferu kapitału mają zarówno czynniki endogeniczne, jak i egzogeniczne. Do zewnętrznych, czyli tych, na które przedsiębiorstwo bezpośrednio nie ma wpływu, zaliczamy strukturę rynku (stopień dyferencjacji rynku i typy barier wejścia), technologiczne uwarunkowania funkcjonowania określonego sektora (dobra konsumpcyjne lub inwestycyjne) czy politykę gospodarczą państwa. Do wewnętrznych należą: skala i obszar działania, potencjał absorpcyjny, zdolności finansowe, stosowaną strategię, itp. Przyczynami popularyzacji BIZ są: liberalizacja zagranicznej polityki gospodarczej, wysokie koszty innowacji oraz kontrola i ochrona aktywów niematerialnych. Zwłaszcza na rynkach rozwijających stały się one głównym kanałem dostępu do wartościowej technologii. Inwestycje bezpośrednie różnią się od pośrednich tym, że ich pierwszorzędnymi cechami są transmisja wiedzy produkcyjnej, rozwiązań technologicznych, transfer nowych technologii, know-how, adaptacja nowoczesnych technik zarządzania, itp. Wyróżniamy 4 podstawowe motywy ekspansji zagranicznej.

  • Pierwszym jest poszukiwanie surowców naturalnych, siły roboczej czy zasobów niematerialnych (rozwiązania technologiczne, specjalistyczna wiedza z zakresu marketingu i zarządzania, a także umiejętności organizacyjne), gdy czynniki te nie są dostępne w kraju macierzystym lub są relatywnie droższe.
  • Kolejna strategia jest to tzw. „Market seeking”, czyli dążenie do zdobycia, powiększenia lub utrzymania rynków zbytu, a także ograniczenie dostępu konkurencji.
  • Następny motyw może być ukierunkowany na efektywność, gdy inwestor zauważy za granicą lepsze warunki na wykorzystanie swoich zdolności, np. w danej lokalizacji może występować bardziej sprzyjająca polityka gospodarcza.
  • Także motywem może być powiększenie kapitału poprzez fuzje i przejęcia. Może to umożliwić inwestorowi powiększenie jego portfela kapitałowego w celu utrzymania lub wzmocnienia pozycji konkurencyjnej.

Ciekawy przypadek Indii

Gospodarki wschodzące mają bardzo specyficzną strukturę, zupełnie inną niż kraje rozwinięte. W Indiach istnieje duża potrzeba wyrównania poziomu życia społeczeństwa i jednym ze sposobów na dokonanie tego są innowacje. Ponadto Indie dzięki swojemu położeniu, znacząco oddziaływają na kraje sąsiednie. W ostatnich latach poprawiła się pozycja Indii pod względem konkurencyjności międzynarodowej. Wskazywano na polepszenie się wskaźników ilościowych odnoszących się do kapitału ludzkiego, lecz jednocześnie zwrócono uwagę na stosunkowo niską jakość kształcenia na różnych szczeblach edukacji i w konsekwencji deficytowy, w stosunku do potrzeb, zasób talentów na rynku.

Co ciekawe, Indie przeznaczają niewielki procent PKB na badania i rozwój (mniej niż 1%). Dla porównania Chiny w 2020 roku przeznaczyły 2,4%, a kraje OECD średnio 2,6%.

Pozytywów możemy dopatrywać się w stopniowej przemianie struktury podmiotowej finansowania prac B+R, czyli powiększającej się liczbie przedsiębiorstw. W Indiach występuje bardzo mało zgłoszeń patentowych, natomiast do silnych stron tego kraju należy liczba artykułów naukowych i liczba ich cytowań. Kraj specjalizuje się w dyscyplinach takich jak:

  • chemia organiczna,
  • farmaceutyka i biotechnologia,
  • sprzęt medyczny,
  • techniki komputerowe.

To właśnie tam przedsiębiorcy zagraniczni najchętniej lokują swój kapitał ze względu na niskie koszta pracy. Prawie 50% wszystkich inwestycji trafiła do sektora przemysłu przetwórczego. Inwestorzy również coraz chętniej inwestują w usługi badawcze, testowe i techniczne, gdzie wartość dodana jest dużo większa niż w innych sektorach. Jeżeli przedsiębiorca zza granicy wybierze Indie jako kraj docelowy do rozwoju swojej działalności, to mogą istnieć trzy powody, dlaczego robi to akurat tam:

  • po pierwsze ze względu na koszty,
  • po drugie inwestycje te mogą być związane z zaspokajaniem popytu lokalnego rynku, a rynek w Indiach jest ogromny.
  • Ostatnia możliwość to poszukiwanie miejscowych talentów, co w sektorze B+R jest niezwykle ważne.

W przypadku ekspansji zagranicznej indyjskich przedsiębiorstw należy zaznaczyć, że są one skromne w porównaniu do firm z innych gospodarek wschodzących, jak na przykład Chin. Tego, czego głównie poszukują na innych rynkach to know-how, nowych linii produkcyjnych, globalnego portfolio aktywów niematerialnych oraz wysoko wykwalifikowanych pracowników, a branże, które cieszą się największym zainteresowaniem to te, w których wykorzystuje się zaawansowane techniki, czyli farmaceutyka, sprzęt transportowy, elektronika, usługi informatyczne i telekomunikacyjne. Kapitał lokuje się głównie w krajach wysoko rozwiniętych, które charakteryzują się dojrzalszym rynkiem z uwagi na bardziej wymagających i wyedukowanych konsumentów.

Szczegółowe badania wykazały, że większość projektów B+R prowadzonych w Indiach przez czołowych światowych innowatorów nie wymagała ponoszenia wysokich nakładów.

Można również domyślać się, że obecność inwestorów zagranicznych, znacznie przyśpieszyła innowacyjność tego kraju, lecz wciąż brakuje wystarczającej liczby badań, aby potwierdzić tę tezę. Internacjonalizacja czynna indyjskich przedsiębiorstw pozytywnie wpływa na ich innowacyjność. Nabywały one wiedzę technologiczną głównie przez inwestycje typu brownfield lub w toku interakcji indyjskiego inwestora z innowacyjnym otoczeniem w kraju lokaty, czyli tak zwane inwestycje typu greenfield. Dużo większe perspektywy rozwoju istnieją w krajach rozwiniętych, gdzie indyjskie firmy mogą liczyć na większą dostępność zaawansowanych technologii i wysoko wykwalifikowaną kadrę roboczą.

Dobre perspektywy gospodarek wschodzących

Kraje z rynków wschodzących mają przed sobą bardzo duże perspektywy. Istnieje dużo luk do zapełnienia jak know-how, intensyfikacja nakładów na badania i rozwój oraz wyrównywanie poziomu życia społeczeństwa. Nie bez powodu do Indii przyległ przydomek „kraj kontrastów”. Należy jednak zaznaczyć, że w ostatnich latach nastąpiła poprawa, a kraj się bardzo dynamicznie rozwija. Można to zauważyć np. w wartości przypływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Indii. Szacunkowo, w 2021 roku firmy zza granicy inwestowały w Indiach o 50% więcej kapitału niż w roku 2014. Przykład tego kraju dobrze pokazuje, jak znaczący wpływ na rozwój i innowacyjność wchodzących gospodarek mają bezpośrednie inwestycje zagraniczne.

Piotr Wozowicz

Véase otros entradas

investigación cuantitativa y cualitativa
Gestión

Investigación cuantitativa y cualitativa. ¿Cómo funciona?

Más información
socio
Marketing

La alianza estratégica como oportunidad de negocio

Más información
Marketing

Investigación sobre los consumidores: evalúe su eficacia

Más información