Co to jest metoda CIV i do czego ją wykorzystać?

Pojęcie kapitału intelektualnego (KI) jest zamiennie używane z aktywami niematerialnymi. KI jest wiedzą posiadaną przez dane przedsiębiorstwo i powstaje w procesie jego przekształcania. Obecnie firmy skupiają swoje działania na alokacji kapitału intelektualnego w organizacji, ponieważ dzięki niemu mogą uzyskać przewagę konkurencyjną oraz zwiększyć wartość przedsiębiorstwa.

W celu efektywnego zarządzania kapitałem intelektualnym istotne jest, aby w pierwszej kolejności móc umiejętnie go zmierzyć. Jedną z miar służących do określenia wartości jest metoda CIV (ang. Calculated Intangible Value) czyli skalkulowana wartość niematerialna. Jest to sposób uważany za jeden z najlepiej obrazujących kapitał intelektualny firm. Analiza CIV została opracowana w latach 30 XX wieku w Stanach Zjednoczonych dla celów podatkowych. CIV opiera się głównie na danych historycznych przedsiębiorstwa takich jak sprawozdania finansowe z ostatnich 5 lat oraz wartości wskaźnika ROA z tego samego okresu. Jeśli analizowana spółka, która dysponuje danymi aktywami materialnymi osiąga zysk wyższy od średniego zysku osiąganego w sektorze, w którym działa firma, to znaczy, że posiada ona kapitał intelektualny pozwalający na zrealizowanie takiej nadwyżki zysku.

Podstawowym założeniem przy omawianej metodzie wyceny jest to, że kapitał intelektualny istnieje, gdy wartość wskaźnika ROA przedsiębiorstwa jest wyższa niż sektora. W przeciwnym razie wartość KI jest ujemna – czyli nie występuje on w danej firmie. W celu wyliczenia premii intelektualnej należy wykonać następujące 7 kroków:

Obliczenie średniego zysku brutto spółki za ostatnie 3-5 lat.

Obliczenie przeciętnej wartości aktywów materialnych na koniec roku za ostatnie 3-5 lat.

Ustalenie wskaźnika zwrotu na aktywach ROA – iloraz wartości z punktu 1 i wartości z punktu 2.

Zweryfikowanie wartości wskaźnika ROA dla sektora, w którym działa analizowane przedsiębiorstwo – z wybranego horyzontu czasowego.

Obliczenie nadwyżki zwrotu, która pokazuje, o ile więcej zarabia niż średnio w sektorze dana firma, dzięki posiadanym przez nią aktywom. Nadwyżkę tę uzyskuje się poprzez odjęcie od średniego zysku brutto iloczynu ROA branży i aktywów materialnych firmy.

Ustalenie premii intelektualnej poprzez odjęcie od nadwyżki zwrotu jej iloczynu  i średniej stopy podatku za ostatnie 3-5 lat.

Ostatnim krokiem jest obliczenie wartości bieżącej (PV) premii intelektualnej poprzez podzielenie jej przez średni ważony koszt kapitału obcego (WACC).

Uzyskana w punkcie 7 wartość to wielkość aktywów niematerialnych, które są nieujęte w bilansie firmy w jednostkach pieniężnych. Analiza CIV pozwala na porównywanie w obszarze sektora, w którym funkcjonuje badane przedsiębiorstwo. Tendencja do spadku wartości CIV może wskazywać na zbyt duże skupienie firmy na budowaniu wartości rzeczowych, niż np. na budowaniu marki. Natomiast rosnąca wartość CIV może sugerować, że przedsiębiorstwo posiada zdolność do generowania przyszłego cash flow zanim to zjawisko zostanie dostrzeżone przez rynek bądź nawet zarząd firmy. Wadą tego rozwiązania może być przyjmowanie do obliczeń wartości średnich, a nie rzeczywistych jak i historyczność analizowanych danych, które nie uwzględniają zdarzeń przyszłych. Ponadto metoda CIV jest bardzo podatna na zmiany stóp procentowych i dyskontowych. Również zastosowanie przeciętnej wartości wskaźnika ROA zamiast jego rzeczywistej wartości, może zniekształcać realne dane.

Metoda skalkulowanej wartości niematerialnej opiera się na zweryfikowanych danych finansowych, które są stosunkowo łatwe do pozyskania. Analiza ta jest przydatnym narzędziem zarządzania, dzięki któremu kadra menedżerska może pozyskiwać istotne sygnały dotyczące funkcjonowania firmy. Jedną z istotnych korzyści mierzenia kapitału intelektualnego jest wzrost innowacji, a sam KI często jest ważniejszy niż posiadane aktywa materialne i finansowe. Zważywszy na długi okres czasu i wkład pracy poświęcony na osiągnięcie KI, w organizacji ma on wyjątkowe znaczenie.

Adrianna Wojtowicz