Analiza SWOT – jak działa i jak ją wykorzystać w biznesie

Kluczowe informacje:

• Analiza SWOT to podstawowe narzędzie analizy strategicznej w kontekście biznesu.
• Analizę SWOT można stosować zarówno dla całego organizmu przedsiębiorstwa, jak i dla jego poszczególnych sektorów, takich jak marketing, finanse, produkcja i wiele innych.
• SWOT to akronim, który pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse), Threats (zagrożenia).
• Metoda SWOT jest szczególnie przydatna w planowaniu strategicznym, wprowadzaniu nowego produktu na rynek, podejmowaniu decyzji o ekspansji lub restrukturyzacji firmy, a także podczas analizy konkurencji i rynku.
• Przeprowadzenie analizy SWOT sprowadza się do określenia wszystkich kluczowych czynników mających wpływ na sytuację strategiczną przedsiębiorstwa w czterech kategoriach analitycznych.
• Aby analiza SWOT była skuteczna, należy gruntownie przebadać zarówno poszczególne obszary przedsiębiorstwa, jak i jego otoczenie.
• Analiza SWOT składa się z kilku głównych etapów: zdefiniowania celów, identyfikacji mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń, analizy i interpretacji wyników, tworzenia strategii, implementacji oraz monitorowania.
• Analiza SWOT jest również punktem wyjścia do wybrania jednej z czterech podstawowych rodzajów strategii działania przedsiębiorstwa. Są to strategie: agresywna, defensywna, konserwatywna oraz konkurencyjna.
• Dobrym podejściem jest zastosowanie także innych narzędzi analizy strategicznej, takich jak m.in. analiza 5 sił Portera, analiza Astra czy też analiza PEST.
• W połączeniu z innymi narzędziami analitycznymi, wyniki analizy SWOT mogą stanowić dobrą podstawę do podjęcia skutecznych decyzji dotyczących dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa w zmieniającym się otoczeniu biznesowym.

Szczegóły poniżej!

Czym jest analiza SWOT?

Analiza SWOT to podstawowe narzędzie analizy strategicznej w kontekście biznesu. Można ją stosować zarówno dla całego organizmu przedsiębiorstwa, jak i dla jego poszczególnych sektorów, takich jak marketing, finanse, produkcja i wiele innych. Dodatkowo, odpowiednio dostosowana do specyfiki organizacji analiza SWOT może służyć jako początkowy etap analizy strategicznej w ramach usług doradczych (konsultingowych).

Co oznacza SWOT?

SWOT to akronim, który pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse), Threats (zagrożenia). Metoda została opracowana w latach 60. XX wieku na Uniwersytecie Harvard w ramach projektu badawczego.

Kiedy zastosować analizę SWOT?

Analiza SWOT jest uniwersalnym narzędziem, które można zastosować w różnych sytuacjach. Jest szczególnie przydatna w planowaniu strategicznym, wprowadzaniu nowego produktu na rynek, podejmowaniu decyzji o ekspansji lub restrukturyzacji firmy, a także podczas analizy konkurencji i analizy rynku. Ponadto, analiza SWOT jest nieocenionym narzędziem w procesie rozwoju osobistego, pomagającym zidentyfikować mocne i słabe strony, a także szanse i zagrożenia na ścieżce kariery. Dzięki swojej uniwersalności, analiza SWOT sprawdza się zarówno w kontekście indywidualnym, jak i organizacyjnym, przyczyniając się do lepszego zrozumienia obecnej sytuacji i planowania przyszłych działań.

Jak przeprowadzić analizę SWOT?

Przeprowadzenie analizy SWOT sprowadza się do określenia wszystkich kluczowych czynników mających wpływ na sytuację strategiczną przedsiębiorstwa w czterech kategoriach analitycznych:

• Mocne strony (Strengths)

Są to czynniki wewnętrzne, które w sposób pozytywny wyróżniają firmę spośród konkurencji oraz unikalne atuty, które mogą decydować o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Mogą to być np. pozycja lidera rynkowego, unikalne know-how, zdolność do rozwoju, posiadane zasoby ludzkie, kadra zarządcza, czy też posiadane zdolności produkcyjne.

• Słabe strony (Weaknesses)

Czyli czynniki wewnętrzne, które mają negatywny wpływ na realizację celów i zadań przedsiębiorstwa oraz na jego ogólne funkcjonowanie. Mogą to być np. słaba rozpoznawalność marki, brak wymaganych certyfikatów i akredytacji do rozpoczęcia nowej działalności, niski i malejący udział w rynku, ograniczone zasoby finansowe czy atmosfera strachu wśród pracowników czy brak systemów ERP i CRM wspomagających procesy biznesowe.

• Szanse (Opportunities)

To wszelkie czynniki zewnętrzne o charakterze pozytywnym i możliwości, które przedsiębiorstwo może wykorzystać do własnego rozwoju. Mogą to być: globalizacja, rozwój technologii informatycznych, stabilny poziom inflacji, niskie stopy procentowe czy sprzyjające trendy ekologiczne.

• Zagrożenia (Weaknesses)

Są to czynniki zewnętrzne negatywne i ryzyka dla działalności danego przedsiębiorstwa, takie jak: niestabilne otoczenie prawne, osłabienie popytu na produkty z branży, w której działa przedsiębiorstwo, obojętność ludzi na reklamę, nowe podatki oraz niesprzyjające otoczenie regulacyjne.

Diagram analizy SWOT

Skuteczna analiza SWOT

Aby analiza SWOT była skuteczna, należy gruntownie przebadać zarówno poszczególne obszary przedsiębiorstwa, jak i jego otoczenie. Podczas analizowania czynników wewnętrznych (mocnych oraz słabych stron) należy zbadać następujące obszary firmy:

• wiedza, technologia i B+R,
• HR,
• sprzedaż i relacje z klientami,
• logistyka i produkcja,
• finanse,
• zarządzanie i optymalizacja procesów biznesowych.

Natomiast kiedy poszukujemy czynników zewnętrznych (szans i zagrożeń), konieczne jest, aby przeanalizować elementy otoczenia takie jak czynniki:

• polityczne,
• ekonomiczne,
• społeczno-kulturowe,
• technologiczne,
• prawne,
• środowiskowe.

Odpowiednie dobranie obszarów do analizy SWOT, pozwoli otrzymać cenne informacje, które pomogą firmie lepiej zrozumieć swoją pozycję i skierować działania w odpowiedni sposób.

Etapy analizy SWOT

Analiza SWOT składa się z kilku głównych etapów, które pozwalają na dokładne zrozumienie wewnętrznej i zewnętrznej sytuacji organizacji.

1. Zdefiniowanie celów: przed przystąpieniem do analizy SWOT, każda organizacja musi jasno zdefiniować swoje cele strategiczne, w których osiągnięciu ma pomóc analiza.
2. Identyfikacja mocnych i słabych stron: ten etap polega na określeniu wewnętrznych atutów i słabości organizacji.
3. Identyfikacja szans i zagrożeń: następnie organizacja musi zbadać swoje zewnętrzne otoczenie, aby zidentyfikować szanse i zagrożenia. Szanse to korzystne warunki w otoczeniu firmy, które mogą przyczynić się do jej rozwoju, natomiast zagrożenia to potencjalne przeszkody lub ryzyka.
4. Analiza i interpretacja wyników: po zidentyfikowaniu mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń, następuje analiza i interpretacja tych informacji. Celem jest zrozumienie, jak firma może wykorzystać swoje mocne strony i szanse, oraz jak mogą radzić sobie ze słabościami i minimalizować zagrożenia.
5. Tworzenie strategii: na podstawie wyników analizy SWOT, firma tworzy strategie, które pomagają jej maksymalizować wykorzystanie swoich mocnych stron i szans, oraz minimalizować wpływ słabości i zagrożeń.
6. Implementacja i monitorowanie: ostatnim krokiem po stworzeniu strategii, jest jej wdrożenie. Następnie należy monitorować jej efekty, by na bieżąco dostosowywać działania i strategie.

Analiza SWOT przykład

Aby łatwiej było zrozumieć, na czym polega analiza SWOT, przedstawiliśmy przykład analizy dla małego przedsiębiorstwa gastronomicznego, która może prezentować się następująco:

S  – mocne strony:

• unikalne przepisy i smaki,
• wysoka jakość serwowanych posiłków,
• doskonała lokalizacja,
• zespół doświadczonej kadry kuchennej.

W – słabe strony:

• brak dostatecznej promocji i reklamy,
• ograniczona przestrzeń dla gości,
• brak systemu zamówień online,
• wysokie koszty wynajmu i utrzymania lokalu.

O – szanse:

• wzrost zainteresowania lokalnymi, zdrowymi potrawami,
• możliwość rozszerzenia oferty o catering lub dostawy do domu,
• potencjał dla tworzenia tematycznych wydarzeń kulinarnych,
• wprowadzenie opcji zamówień online i dostaw.

T – zagrożenia:

• silna konkurencja w lokalnym sektorze gastronomicznym,
• fluktuacje cen produktów spożywczych,
• zmiany w prawie dotyczącym przepisów sanitarnych i zdrowotnych,
• niestabilność popytu związana z sezonowością lub zmianami trendów konsumenckich.

Tak przeprowadzona analiza SWOT dostarczy przedsiębiorstwu wartościowych informacji, które mogą pomóc w podjęciu strategicznych decyzji.

Określanie strategii przedsiębiorstwa na podstawie analizy SWOT

Dane wyjściowe analizy SWOT ukazują nam bieżącą sytuację, w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo. Najbardziej podstawowymi zaleceniami, w gruncie rzeczy oczywistymi, które wynikają z przeprowadzonej analizy, jest wzmacnianie mocnych stron i eliminowanie słabych oraz wykorzystywanie szans i redukowanie zagrożeń.

Analiza SWOT jest również punktem wyjścia do wybrania jednej z czterech podstawowych rodzajów strategii działania przedsiębiorstwa. Są to strategie:

• strategia agresywna — przewaga mocnych stron i szans. Ukierunkowanie na rozwój i ekspansję rynkową.
• strategia defensywna — przewaga słabych stron i zagrożeń. Jest to nastawienie na obronę i utrzymanie na rynku oraz redukcję słabych stron i zagrożeń w pierwszej kolejności.
• strategia konserwatywna — przewaga silnych stron przy poważnych zagrożeniach płynących z otoczenia. Firma powinna wtedy wykorzystać swoje mocne strony do przezwyciężenia zagrożeń i utrzymania pozycji rynkowej.
• strategia konkurencyjna — przewaga słabych stron przy istotnych szansach w otoczeniu. W tej strategii firma eliminuje słabości, które uniemożliwiają jej wykorzystanie pojawiających się możliwości.

Wybór odpowiedniej strategii zależy od unikalnej sytuacji przedsiębiorstwa oraz wyników analizy SWOT. Wybierając strategię, firma powinna dążyć do tego, aby w pełni realizować swoje cele i ciągle się rozwijać.

Analiza SWOT w praktyce

Płynące z analizy SWOT wnioski i propozycje rodzajów strategii, którą powinno przyjąć przedsiębiorstwo, są bardzo ogólne. Kierownictwo i konsultanci muszą zatem określić, jak dana strategia będzie realizowana, określając konkretne działania lub zalecenia dotyczące decyzji dla całego przedsiębiorstwa oraz poszczególnych jego obszarów. Niewątpliwie dobrym podejściem jest zastosowanie także innych narzędzi analizy strategicznej, takich jak m.in. analiza 5 sił Portera, analiza Astra czy też analiza PEST. Wyniki płynące z tych analiz dają dokładniejszy i pełniejszy obraz sytuacji strategicznej biznesu oraz skutecznie uzupełniają często proste i oczywiste czynniki określone narzędziem SWOT.

Ponadto metoda SWOT jest podatna na subiektywizm. Często osoby przeprowadzające analizę, z góry oczekują określonych rezultatów, które potwierdzą ich początkową tezę, co zmniejszy jakość przeprowadzonej analizy. Dlatego tak ważny jest obiektywizm i zachowanie dystansu podczas badania. Warto również przeprowadzić konsultacje z pracownikami różnych szczebli i działów w przedsiębiorstwie i podejść do nich z jednakową wagą, tj. nie umniejszać znaczenia opinii specjalistów niższych szczebli w porównaniu do np. kadry zarządczej. Taka orientacja poszerzy percepcję organizacji osób przeprowadzających analizę i da możliwość skonfrontowania różnych perspektyw osób w danej organizacji.

Analiza SWOT od lat pozostaje najprostszą i najpopularniejszą metodą analizy strategicznej przedsiębiorstwa

W połączeniu z innymi narzędziami analitycznymi, wyniki analizy SWOT mogą stanowić dobrą podstawę do podjęcia skutecznych decyzji dotyczących dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa w zmieniającym się otoczeniu biznesowym.